2. Beyazıd Devri Bursa Yapıları

Bursa'nın Tarihi

Osmanlı Döneminde Bursa'nın Tarihi





 

                                                                                                             

                                                                                                Doğan Yavaş

 

3 Aralık 1447 yılında dünyaya gelen Sultan Bayezid’in babası Fatih Sultan Mehmet, annesi Mükrime Hatun'dur. Yavuz Sultan Selim'in de babasıdır. Babası Fatih’in ölümünden sonra 1481 yılında tahta çıkan Sultan 2. Bayezid, sekizinci Osmanlı padişahıdır ve 26 Mayıs 1512 yılına kadar padişahlık makamında oturacaktır. Sultan 2. Bayezid ile oğlu Yavuz Selim’in hüküm sürdüğü 1481- 1520 tarihleri arasında Osmanlı mimari üslubunun kesin çizgilerine kavuşup, Mimar Sinan’ın altın çağına köprü olduğu gibi, siyasî, askerî ve ilmî alanda da bir cihan devleti haline geldiği devirdir. Gençliğinde biraz uçarı olduğu ve zaman zaman babası Fatih tarafından da azarlandığı söylenen Bayezid-i Velî ya da Sofu Bayezid diye de bilinen padişah ile “-Milletimde ihtilâf ü tefrika endîşesi / Kûşe-i kabrimde hatta bî-karar eyler beni” diyerek, devlet anlayışının zirve yaptığı Yavuz Selim devri. Sultan Bayezid, kardeşi Şehzade Cem’in başına açtığı sıkıntılara rağmen devletin bütünlüğünü korumuş, Fatih ve Yavuz devirlerine nispetle biraz daha sakin geçen hükümdarlığı esnasında Kili ve Akkirman kaleleri fethedilmiş, Boğdan, İstriya, Dalmaçya ve Lehistan’a akınlar yapılmıştır. Moton, Koron, Anavarin ve İnebahtı fethedilmiş, Türk denizcileri Akdeniz’de varlıklarını göstermeye başlamışlardır. Her Osmanlı şehzadesi gibi çok iyi bir eğitim görmüş olan 2. Bayezid, Adnî mahlasıyla Türkçe ve Farsça şiirler yazdığı gibi, devrinde alim ve sanatkârları korumuş ve himaye etmiş onlara ödenekler bağlamıştır. Az yediği, içki kullanmadığı ve ata binmeyi sevdiği rivayet olunmaktadır. Amasya, Edirne ve İstanbul’da külliyeleri bulunan Sultan Bayezid’in Bursa’da Koza ve Pirinç hanlarından başka eseri yoktur, bu iki eseri de zaten İstanbul’daki Bayezid Külliyesi’ne gelir getirmesi amacıyla inşa ettirmiştir. Onun zamanında devletin sahip olduğu topraklar üzerinde altı yüz elli adet eser inşa edilmiş iken, on iki cami ve mescit, beş tane medrese ve mektep, bir darulkurrâ, bir imaret, iki türbe, dört han, beş hamam ve bir köprü olmak üzere sadece otuz bir tanesi Bursa’dadır.
   MÜCELLİDİ CAMİİ - Hacı Seyfettin Mahallesi Sümbül Sokak’ta bulunmaktadır. 1500 tarihinde Kadı Ali Çelebi adında bir zat tarafından inşa edildiği bilinmektedir. Kare mekanlı, tek kubbeli, kalkan duvarlı ve minarelidir. 1855 depreminde mihrap duvarı tamamen yıkıldıktan sonra tamir edilmişti. 1929 yılında Hacı Resul Mehmet İpekçi tarafından gövdesi kaba yontma taş, minare kaidesi ve kubbenin sekizgen kasnağı kesme köfeki taşı ile yeniden ayağa kaldırılmıştır. Yapı geçtiğimiz sene tuğla minaresi ile birlikte tamamen onarılmış, kubbesi ve minare külahı kurşun kaplanmıştır. ARAP MEHMET CAMİİ - Eski adı Mecidiye Caddesi olan Maksem Caddesi’nin arka sokağında yer alır. 8.67 m. X 8.67 m. boyutlarındaki bina, iki ve üç sıra tuğla ve bir sıra kesme taş ile örülmüş temiz bir duvar işçiliğine sahiptir. Duvarlardan kubbeye geçiş Türk üçgenleriyle sağlanmıştır. Osmanlı mimarisinin klasik döneminde inşa edilmiş olmasına rağmen, yaklaşık 9 m. çapında tek kubbeli kare mekânı ve üç gözlü son cemaat yeri ile Erken Devir Osmanlı mimarisinde kullanılan, tipik Bursa camisi plan şemasındadır. Sekizgen ve yüksek bir kasnak üzerine oturan, kirpi saçaklı bir kubbe ile örtülü olan caminin minaresi batı cephesinde, harim ile revakın birleştiği noktada yükselmektedir. Üç gözlü son cemaat yerinin yan kanatları kapalıdır. 1498 (Hicrî 904) yılında Arap Mehmet’in oğlu Mevlânâ Ahmet’in mütevellî olduğuna dair bilgilere dayanarak, caminin Arap Mehmet tarafından, bu tarihten önce yaptırıldığını söyleyebiliriz. Günümüze gelinceye kadar pek çok tamirler geçiren yapı, 1968 senesinde Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu tarafından tamir edildikten sonra en son Osmangazi Belediyesi’nce onarılmıştır. DAVUT PAŞA CAMİİ - Hamamın doğu yönünde yer alan cami, Fatih Sultan Mehmet ve 2. Bayezid devirlerinde vezirlik ve sadrazamlık yapmış olan Davut Paşa’nın, mescit olarak inşa ettirdiği son derece basit bir yapıdır. Harap durumda iken Şiblizadelerden Ahmet adında birisi tamamen tamir ettirerek yenilemiş, bir de minber ilave ettirerek 1760 yılında camiye tahvil edilmiştir. 1890 yılında, hamiyet sahibi halkın onardığı cami, Sofyalı Ali adında bir sanatkâr eliyle ücretsiz olarak boyanmıştır. İçten içe 6.40 X 9.0 m. boyutlarındaki yapı, ahşap çatılı ve kiremit kaplı iken sonradan kargir hale getirilmiştir. Günümüzde eski halinden hiçbir iz kalmamıştır. GÖKDERE MEDRESESİ - Kayhan Çarşısı’nda yer alan medreseyi, II. Bayezid devrinin ünlü müderrislerinden Zeyrekzade Paşa Çelebi adında bir zat yaptırmış olmasına rağmen bu medresede ilk ders verenlerden birisi Gökderelizade Mehmet Efendi olduğundan bu isimle bilinir olmuştur. Önünde yıllarca bir dükkân sırası yer aldığından farkına varılmayan ve yıkılıp kayboldu zannedilen yapı 2004 yılında Belediye tarafından ortaya çıkarılmış ve restore edilerek kültür merkezi haline getirilmiştir. Temiz bir duvar işçiliğine sahip olan yapı, on iki hücresi ve bir dershanesi ile şirin bir görünüm arz eder.