Uğur Ozan Özen

    Devlet Güzel Sanatlar Galerisi (DGSG)’nin açılmasıyla ilgili ilk adım 1958’de atılır. Galerinin açılmasının planlandığı mekan, AVP tiyatrosunun holüdür. Kültür Bakanlığı daha kurulmamış olduğu için bu çalışmalar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmıştır. Gazete haberine göre Maarif Vekaleti tahsisat verir vermez tadilata baylanacak, vestiyer ve bekleme salonlunun yeri değiştirilecektir. Ancak bu girişim başarısız olur.
    1961’de bu sefer Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü konuyu gündemine alır. Altı ay sonra Erol Akyüz “Resim ve Tiyatromuzda Mutlu Sonuçlar” başlıklı yazısında Bursa’nın resim galerisine olan ihtiyacı dile getirir:
    “Sayın okurlarım pek iyi hatırlar. Tiyatro dışındaki diğer sanat gösterileri için şehrimiz Devlet Tiyatrosu’nun pek isabetli olan bir sanat kavramı vardır. Sahne ve salonun şan ve orkestra konserleri ile folklor gösterilerine seve seve tahsis etmeyi bir çeşit sanat görevi sayan tiyatromuz, bu güzel görevine bir yenisini daha eklemiş bulunmaktadır. Tiyatromuzun girişte sağ kısımda kalan ve salona geçit teşkil eder, elverişli koridoru resim sergilerine tahsis edilmektedir.

         
     Türk Amerikan Kültür Derneği hariç, şehrimizde başkaca özel teşebbüslerin eserlerini sergileyeceği bir galeri mevcut değildir. Son gelişmeler, Bursa’nın mutlaka bir resim galerisine olan ihtiyacını ortaya koymuyor mu?”
    1958-62 arasında galerini açılması konusunda önce büyük bir istek, sonraysa hüsran olur. 1962’den itibaren olumlu gelişmeler başlar. İlk kez 1962 eylülünde düzenlenen 1. Bursa Festivali kapsamında AVP tiyatrosunun holünde beş ressamın sergisi (Şefik Özaksoy, İbrahim Balaban, Kemal Yükselengil, Turgut Erdoğan, Yüksel Özgür) ve Cemal Nadir’e ait seçme karikatürler sergilenir. Şahin Özgür’ün “Sanat ve Festival” başlıklı yazısı gaeri ihtiyacına odaklanır:
    “Bütün bu festival şenlikleri şehre hareket ve canlılık getirdi. Hepsi ayrı ayrı değer taşımaktadır. Bursa Festivali de yerinde ve güzel bir hareket olmuştur. Ancak bunlar madalyonun bir yüzüdür. Diğer yüzü de şöyledir: Sergi tertip etmek ve açmak göründüğü kadar kolay iş değildir. Hele Bursa gibi galeriden mahrum yerde sergi açmak, fedakarlıktan başka bir şey sayılmaz. Çıta ve ipler de hazır değildir. Şu halde ne yapılacaktır?
    Kupkuru bir salonu göstermekle iş biter mi? Festivalin başlamasına bir gün kala yapılan toplantılarla nasıl başarı elde edilir? Her şeyi zamanında düşünmek varken sanatçılarımızı bu kadar sıkıntıya sokmak ve onlara ter döktürmek doğru olabilir mi? Çekilen sıkıntıları, boş geçen bekleyiş saatlerini komite üyeleri bile yakından görmüşlerdir.
Festival sergisine katılmak için eserlerini beraberinde getirdikleri halde bu bekleyişten bıkarak salonu terk eden üç ressam arkadaşımız vardır. İşte bunlar birer gerçektir.
    Ya serginin açılış töreni? Festival sergisine ait bir levha yapılmadığı gibi festival sergilerini ve eserlerini bir arada gösteren bir broşür bile hazırlanmamıştır. Bundan başka memleketin ileri gelenleri ortada yoktur, gelmemişlerdir. Peki törene kaç kişi gelmiştir, bilir misiniz? Beş kişi. Unutmayınız ki bu bir festival sergisidir. Memleketin zenginleri nerededir? Bursa’da sanat ölmüş müdür? Bu şehirde hiç sanatsever yok mudur?
    Festival demek yalnız gülmek, eğlenmek, sokakta davul çalanları seyretmek, folklor ekiplerini alkışlamak veya bir-iki Garden-parti ile balolara son model arabalarla giderek bir ‘Hacıağa’ gibi para harcamaktan mı ibarettir?
   1962’nin son aylarında Yeni Ant gazetesi “Bursa, büyük bir şehir galerisine kavuşuyor” haberi yayımlanır, gerisi gelmez. 1963 ağustosunda Güzel Sanatlar Akademisi genel müdürü Halil Dikmen Bursa’ya gelir, galerinin 1964’te açılacağını söyler. Aylar geçer. 2. Bursa Festivali 6-12 Temmuz 1963’de yapılır. Galerinin yeri dışında elde pek bir şey yoktur. Erol Akyüz aynı konuda bir yazı daha yazar.
    Milli Eğitim Bakanlığı galerinin 1963’te açılması için 350 bin lira gönderir. Nihayet inşaat başlar. 1964’te yapılacak 3. Bursa Festivaline yetişmesi planlanır, ancak yetişemez.
    1964 temmuzuna geldiğimizde bir gazete haberi müjdeyi verir: galeri bir ay sonra, 30 Ağustos’ta Havacılık Sergisi ile açılacaktır. Bu sefer de açılışı yapılamaz. Müteahhitle vilayet arasındaki anlaşmazlık nedeniyle Milli Eğitim Bakanlığı ikinci bir ihale ile işi tamamlatacaktır. Galeri müdürlüğüne de Nurhayat Evce tayin edilmiştir. Üstelik daha eksikler vardır, 10 bin liraya ihtiyaç vardır. Eksikler tamamlanmadan Türkiye’deki orta dereceli mesleki ve teknik okul öğrencilerinin sergisi 12 mart 1966’da vali Celalettin Ünseli tarafından açılır. Resmi açılışın ise 5 Nisan 1966’da yapılacağı açıklanır. Eksikler tamamlanamaz, açılış ertelenir. Nihayet 20 haziran 1966’da resmi açılış yapılır.
    DGSG’nin 1978-79 sezonunda toplam izleyici sayısı 143 binin üzerindedir. Böyle ilgi gören galeri 1979’da beklenmeyen bir olayla karşılaşır. 7 nisan ve 26 mayısta yangın tehlikesi atlatır. Açılışı yılan hikayesine dönen galerinin bu kez onarımı için ödenek problemi yaşanır. Ödenek gelmeyince tadilat yapılamaz. Bu sefer de sorun, sergi sırasında yangın çıkar ve eserler yanarsa ne yapılacağıdır. 3 Ocak 1980’de galeri yeniden açılır. Üstelik tek salondan iki salona geçilmiştir. Bu ikinci salon, daha önce Oda Tiyatrosunun fuayesi olarak kullanılan yerdir. Bugün galeriye girdiğinizde, sağ tarafta, en dipteki yerdir.
    1981 yılındaki sorun elektrik kesintileridir. Ocak ayında İstanbul Devlet Tiyatrosu’nun Bursa’da sergilediği bir oyun sırasında elektrik kesilir. 1981 temmuzunda onarım başlar. Vali Zekai Gümüşdiş onarımın ekim ayında biteceğini, 7 milyon liraya mal olacağını açıklar. Ancak valinin planı da şaşar. Galeri müdürü Emin İlter onarımın Ocak 1982’de biteceğini açıklar. Yeni haliyle galeride üç serginin aynı anda açılabileceğini ekler. Maliyet de artmıştır: 8 milyon lira. Bu hesap da tutmaz, Mart 1982 ve 11 milyon lirada karar kılınır. Marttaki açılış mayısa ertelenir. Galerinin 1982 yılı itibarıyla Türkiye’nin üçüncü büyük galerisi olacağı açıklanır. Sadece ses düzeni maliyeti 800 bin liradır. Toplam maliyet ise 13 milyona çıkmıştır. Emin İlter “defilelerin de burada yapılabilmesini planlıyoruz. Ayrıca bir de süs havuzu yapılıyor” der. Açılış önce Ekim 1982’ye ertelenir. Bu tarihte de açılış olmaz. Ancak kamuoyunda pek de itiraz yoktur. 80 darbesi sonrasında kimsenin “galeri ne oldu” diyecek hali yoktur. 13 temmuz 1981’de başlayan onarım 25 aralık 1982’deki ikinci açılışla biter. Maliyetin 15 milyona çıkmasıyla bazı Bursalı iş adamlarından da yardım toplanmıştır. Yardımda bulunanlara aralık 1984’te yapılan törenle plaket verilir.
    1980’lerin ortalarında galeride sergi açma talebinde bulunanlar artmıştır. Aytan Uzoğuz şöyle yazar: “Bursa’da birkaç yıldır özel sanat galerileri açılıyor. Sanata gönül vermiş bu çilekeşler bir süre sonra işlerin yürümediğini görerek galerilerini kapatıyorlar. Oysa DGSG’de durum değişik. Sergi açmak isteyecek olursanız size 1987 yılının dolu olduğunu söyleyip 1988’den gün veriyorlar”.
    Galeride sadece sergi açılmaz. Oyuncu Adnan Tunalı’dan öğrendiğimize göre 1984’de kurulan Bursa Yeni Tiyatro, ikinci salonda oyun sergilmiştir. Aynı kişi bu salonda konser verildiğini de belirtmiştir.
    Galeri ilk açıldığında müdür odası elektrik trafosunun olduğu yerdeydi. Onarımdan sonra galeriye havuz ve merdivenle çıkılan ve müdür odası olarak kullanılan bir mekan eklendi. Alt kattaki salonda Bursa Güzel Sanatları Koruma ve Geliştirme Derneği tarafından resim dersi verilmektedir. Ana kapıdan girince sağda kalan oda ise idari hizmetler için kullanılır. Müdür Emin İlter’in 1996’da tayini çıktı, yerine Satı Aykaş müdür oldu. Satı Aykaş bu görevi 2003’e kadar sürdürdü, galerinin son müdürüdür. Daha sonra Bursa Devlet Güzel Sanatlar Müdürlüğü kaldırıldı, İl Kültür Müdürlüğüne bağlandı.                                                          

                                                         Bursa’da Yaşam (Mayıs 2016), s. 318-325'den kısaltarak alınmıştır