| FABRİKA-İ HUMAYUN |
 Bursa'nın YapılarıBursa'nın Mimarisi |
Osmangazi ilçesi Muradiye Mahallesi Kaplıca Caddesi’nde yer almaktadır. Girişi Kaplıca Caddesi üzerinden sağlanan fabrikanın bir yanında Cilimboz deresi ve Turgut Yılmazipek (Romangal) İpek Fabrikası, diğer yanında Koca Naip Camii ve Üç Hanım Kızlar Türbesi bulunmaktadır  1852 yılında ipekli canfes ve ipekli kadife dokuması yapan Hereke-i Hümayun’una iyi kaliteli ipek sağlayabilmek adına devlet eliyle kurulmuştur. Fabrika 1862 Suphi Bey haritasında işaretlenmiştir. İpek iplik üretiminin hangi yıllara kadar devam ettiğini kesin olarak bilinmemektedir. Fabrika-i Hümayun inşa edildiği dönemde birinci mancınıkhane, istimhane, baca, ikinci mancınıkhane, kozaklık ve Kasr-ı Hümayun olmak üzere altı ana yapıdan meydana gelmektedir. Cumhuriyet’in ilk yıllarından 1980’li yıllara dek Tekel Genel Müdürlüğü’nün mülkiyetinde “Tekel Yaprak ve Tütün İşletmeleri Bakım Atölyesi” adıyla kullanılmıştır. Bu dönemde fabrikayı oluşturan yapılarda mekânsal değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Tescilli bu yapılar 1997 yılından Kültür Bakanlığı’nın onayıyla Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmiştir. Yapıların Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devriyle kültür merkezi olarak yeniden işlevlendirilmesi gündeme gelmiş ve Dr. Atilla Yücel tarafından projelendirilmesi yapılmıştır. Bu süreçte Kasr-ı Hümayun yapısı bakımsızlık nedeniyle yıkılmıştır (Oral, 2004). Ardından Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından kültür merkezi projesinden vazgeçilerek farklı bir işlev için restorasyon çalışmalarına başlanmıştır. 2010 yılında Faruk Saraç Tasarım ve Meslek Yüksekokulu olarak yeniden işlevlendirilmişti. 2021 yılına dek eğitim kurumu olarak kullanılan yapının, günümüzde İstanbul Sağlık ve Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu’na ait Sürekli Eğitim Merkezi olarak kullanılması düşünülmektedir. Kaynak: Kentsel Belleğin Sürekliliği Bağlamında Bir Kültürel Rota Önerisi: Bursa Endüstri Mirası Rotası, Oya Deniz, Yüksek lisans tezi, 2022, s. 94-5. |